อินเดีย ปากีสถาน – อินเดียกับปากีสถานนั้น เมื่อเอ่ยนามก็ชวนให้นึกถึงชาติเพื่อนบ้านผู้มิอาจรักกันได้สักที ทั้งที่อยู่ร่วมแผ่นดินใหญ่ผืนเดียวกันแท้ๆ นับตั้งแต่ปี พ.ศ.2541 ที่ทั้งสองประเทศได้ทดสอบอาวุธนิวเคลียร์ใต้ดินรวม 9 ครั้ง ความขัดแย้งก็ใช่ว่าจะคลี่คลาย ตรงกันข้ามกลับทวีคูณ แต่กระนั้นทั้งอินเดียและปากีสถานก็ยังประคองสติ ไม่เที่ยวเอะอะขู่เข็ญจะหยิบอาวุธนิวเคลียร์ขึ้นมาข่มขวัญกันแบบที่ประธานาธิบดีปูตินของรัสเซียทำกับยุโรปอยู่เสมอ ทั้งสองชาติมีหัวรบนิวเคลียร์อยู่ราว 170 หัวต่อฝ่าย ซึ่งแม้จะไม่มากเท่ามหาอำนาจยุคสงครามเย็น แต่ก็มากพอจะเผาโลกให้กลายเป็นเถ้าธุลีได้ในคราเดียว

 

ที่ผ่านมาการปะทะกันระหว่างสองชาตินี้ยังอยู่ในกรอบของสงครามแบบดั้งเดิม ไม่ใช่การรบราฆ่าฟันด้วยนิวเคลียร์ ตัวอย่างเช่นการโจมตีทางอากาศของอินเดียในปี พ.ศ.2559 และ 2562 ซึ่งฝ่ายปากีสถานก็มิได้ตอบโต้แม้แต่น้อย ซ้ำยังไม่ยอมรับว่าเหตุการณ์ดังกล่าวเคยเกิดขึ้นจริง เพื่อจะได้ไม่ต้องกดดันตนเองให้ตอบโต้เอาคืน อินเดียเองก็ระวังมิให้ความรุนแรงลุกลาม แม้จะมีพื้นฐานแห่งความเกลียดชังกันระดับลึก และฝังรากด้วยศาสนาฮินดูและอิสลาม

 

แต่ความสัมพันธ์ของทั้งสองนั้นมักจะตึงเครียดอยู่เสมอมา เพราะปากีสถานมีประชากรเพียง 1 ใน 6 ของอินเดีย และทรัพยากรทางเศรษฐกิจก็ไม่ถึง 1 ใน 10 ดังนั้นสงครามแบบดั้งเดิมจึงเป็นสงครามแบบถ่วงเวลา ใครมีพลเมืองมาก เงินทองมาก ก็ย่อมมีชัยที่ยืนนานกว่า ปากีสถานรู้แก่ใจดีว่าหากเล่นในเวทีนี้ตนต้องพ่ายแพ้แน่ จึงนับว่ายังมีแต้มต่ออันประหลาดอยู่บ้าง ถ้าขู่จะยกระดับสงครามไปสู่จุดที่ทั้งสองฝ่ายตายกันหมด ก็คือสงครามนิวเคลียร์

 

แม้จะยังไม่ดำดิ่งสู่ทฤษฎีการข่มขู่ด้วยนิวเคลียร์แบบเต็มตัว แต่ก็ใช่ว่าจะอยู่ห่างไกลนัก และเมื่อถึงจุดนั้นจริง คนทั้งโลกควรตื่นตัวเสียตั้งแต่เนิ่นๆ โดยปล่อยปละละเลยว่ามันเป็นเพียง “เรื่องภายใน” ของชาวเอเชียใต้

 

ที่น่าหวาดผวาคือ หากอินเดียกับปากีสถานเปิดฉากสงครามนิวเคลียร์กันจริง มิใช่เพียงแค่แถบนั้นจะพินาศย่อยยับ แต่ทั้งโลกก็จะถูกลากไปสู่หายนะที่สาหัสอย่างที่ไม่เคยเกิดขึ้นมาก่อน

 

มูลเหตุของวิกฤตการณ์ล่าสุดเริ่มต้นเมื่อวันที่ 22 เมษายน ที่แคว้นแคชเมียร์ ภายใต้การปกครองของอินเดีย เกิดเหตุก่อการร้ายโดยชายติดอาวุธสี่นายที่ออกจากป่ามาและกราดยิงนักท่องเที่ยวอินเดีย จนมีผู้เสียชีวิตถึง 26 ราย เกือบทั้งหมดเป็นชาวฮินดู ผู้ลงมือถูกระบุว่าเป็นมุสลิมเชื้อสายแคชเมียร์ หรือไม่ก็ชาวปากีสถานเชื้อสายเดียวกัน และรัฐบาลอินเดียก็กล่าวหาว่ามีรัฐบาลปากีสถานอยู่เบื้องหลัง

 

แต่กระนั้นก็ยังไม่มีหลักฐานใดๆ ที่อินเดียนำมาแสดง และก็อาจเป็นฝีมือของกลุ่มก่อความไม่สงบภายในแคชเมียร์เองก็เป็นได้ เพราะแคชเมียร์นั้นเคยเป็นรัฐเดียวของอินเดียที่มีประชากรมุสลิมเป็นส่วนใหญ่ แต่เมื่อรัฐบาลของนายกรัฐมนตรีนเรนทรา โมดี ผู้เป็นชาตินิยมฮินดูสุดโต่ง ได้ยกเลิกสถานะพิเศษของรัฐในปี พ.ศ.2562 ไฟแห่งความรุนแรงก็เริ่มลุกไหม้ขึ้นดังกล่าว

 

ยิ่งกว่านั้น นายกรัฐมนตรีโมดียังได้ประกาศระงับสนธิสัญญาแม่น้ำสินธุที่มีมาตั้งแต่ปี พ.ศ.2503 อันเป็นข้อตกลงระหว่างสองชาติในการแบ่งปันน้ำจากแม่น้ำหกสาย แม่น้ำนั้นอาจสำคัญต่ออินเดียในบางพื้นที่ แต่สำหรับปากีสถานแล้ว เปรียบได้ดั่งเส้นเลือดใหญ่ เพราะใช้น้ำเหล่านี้ในการเพาะปลูกถึงร้อยละ 80 ของอาหารทั้งประเทศ

 

ไม่เคยมีสงครามใดที่อินเดียระงับสนธิสัญญานี้มาก่อน จึงน่าเชื่อว่าโมดีมิได้กระทำไปด้วยเหตุผลทางภูมิรัฐศาสตร์ล้วนๆ หากแต่เพื่อตอบสนองคะแนนนิยมภายในประเทศ เพราะในการเลือกตั้งครั้งหลัง พรรคของเขาเกือบเสียเสียงข้างมาก การชูธงแข็งกร้าวต่อมุสลิมย่อมเป็นกลยุทธ์ที่รวดเร็วที่สุดในการรวบรวมมวลชนชาวฮินดู

 

โลกเรามีผู้นำประเภทนี้อยู่หลายคน ผู้บ้าระห่ำจนเกินเหตุ ทว่าโชคดีที่ส่วนใหญ่ไม่มีหัวรบนิวเคลียร์อยู่ในมือเหมือนอย่างโมดี หากสงครามนิวเคลียร์ปะทุขึ้นจริง มิใช่เพียง 20 ล้านชีวิตในอินเดียและปากีสถานที่จะต้องสังเวยให้กับระเบิด แรงระเบิด และสารกัมมันตรังสี หากแต่โลกทั้งใบอาจต้องเผชิญ “ฤดูหนาวนิวเคลียร์” ที่ทำให้คนอีก 200 ล้านไปจนถึง 2 พันล้านคนทั่วโลกต้องล้มตาย

 

ฤดูหนาวนิวเคลียร์นั้นหาใช่เรื่องเพ้อฝันของนักประพันธ์ หากแต่เป็นผลจากการวิเคราะห์ของนักวิทยาศาสตร์ที่จำลองสถานการณ์ไว้แล้ว กล่าวคือ เมื่อหัวรบจำนวนมากตกลงกลางเมืองใหญ่ เปลวเพลิงจะลุกท่วม ฟุ้งเขม่าดำขึ้นสูงจนถึงชั้นบรรยากาศชั้นสตราโตสเฟียร์ ซึ่งปราศจากฝนหรือแรงลมที่จะชะล้างมันลงมา เขม่านี้จะบดบังแสงอาทิตย์ ทำให้โลกล่มสลายด้วยความหนาวเหน็บ และขาดแคลนพืชผลเป็นเวลายาวนานนับสิบปี

 

การคำนวณต้นฉบับในเรื่องนี้เริ่มขึ้นตั้งแต่ทศวรรษ 1980 เพื่อจำลองผลของสงครามนิวเคลียร์ระหว่างสหรัฐกับสหภาพโซเวียต แต่เมื่อสิบปีที่แล้ว ศาสตราจารย์อลัน ร็อบบ็อก แห่งมหาวิทยาลัยรัทเกอร์ส และศาสตราจารย์ไบรอัน ทูน แห่งมหาวิทยาลัยโคโลราโด ได้จำลองสถานการณ์สงครามนิวเคลียร์ระหว่างอินเดียกับปากีสถานด้วยคอมพิวเตอร์สมรรถนะสูง ผลลัพธ์ก็ช่างน่าสะพรึง

 

เมืองนับร้อยในอินเดียกับปากีสถานจะลุกเป็นไฟ และเขม่าควันจะลอยขึ้นสู่ฟ้า จากนั้นลมชั้นบนจะพัดมันขึ้นเหนือและไปทางตะวันออก ปกคลุมซีกโลกเหนือ ทั้งยุโรป อเมริกาเหนือ ตะวันออกกลาง และเอเชียตะวันออกจะหนาวตาย ส่วนโลกใต้เส้นศูนย์สูตรอาจรอดมาบ้าง แต่ก็ไม่มากพอให้เรียกว่าปลอดภัย

 

ดังนั้นจะวิตกไปไยกับยูเครน กาซา อิหร่าน หรือไต้หวัน ในเมื่อภัยที่แท้จริงของมวลมนุษยชาติในยามนี้ คือความเขลาของผู้นำทั้งสองฝั่งในเอเชียใต้ที่กำลังเดินย่ำเท้าไปบนหุบเหวนิวเคลียร์อย่างไม่รู้ตัว

 

ที่มา มติชนออนไลน์

วันที่ 7 พฤษภาคม 2568