6 ชาติอ่าวอาหรับเร่งกระจายเศรษฐกิจ ดึงทุน–ดึงคน สร้างเมืองอัจฉริยะ พึ่งพาน้ำมันน้อยลง เตรียมรับมือโลกยุคพลังงานเปลี่ยนผ่าน

 

นานหลายทศวรรษ “น้ำมัน” คือเสาหลักของเศรษฐกิจในภูมิภาคอ่าวอาหรับ รายได้มหาศาลจากการส่งออกพลังงานทำให้ประเทศอย่างซาอุดีอาระเบีย กาตาร์ หรือสหรัฐอาหรับเอมิเรตส์ กลายเป็น “มหาเศรษฐีแห่งทะเลทราย” ที่ทั่วโลกจับตามอง

 

แต่ในวันที่โลกทั้งใบกำลังเร่งเปลี่ยนผ่านสู่พลังงานหมุนเวียน และความต้องการน้ำมันมีแนวโน้มลดลงอย่างถาวร ประเทศเหล่านี้ก็รู้ดีว่า “ทรัพย์ใต้ดิน” อาจไม่เพียงพอสำหรับการพัฒนาในระยะยาวอีกต่อไป

 

6 ประเทศอ่าวอาหรับ ซาอุฯ, UAE, กาตาร์, บาห์เรน, คูเวต และโอมาน จึงเริ่มเดินหมากใหม่ หันมาลงทุนในภาคอุตสาหกรรมที่ไม่ใช่น้ำมันอย่างจริงจัง ตั้งแต่เทคโนโลยี การเงิน การท่องเที่ยว จนถึงเมืองอัจฉริยะ และเปิดโครงการ “วีซ่าทองคำ” ดึงดูดนักลงทุนจากทั่วโลก

 

การปฏิวัติเศรษฐกิจครั้งใหญ่ที่อาจเปลี่ยนโฉมภูมิภาคทะเลทราย ให้กลายเป็นศูนย์กลางใหม่ของโลกในยุคหลังฟอสซิล และอาจเป็นบทเรียนสำคัญให้หลายประเทศ โดยเฉพาะในโลกกำลังพัฒนา ได้มองอนาคตด้วยสายตาที่ไกลกว่าเดิม

 

สภาความร่วมมืออ่าวอาหรับ (GCC) กำลังอยู่ในช่วงเปลี่ยนผ่านครั้งสำคัญ ขณะที่ภูมิภาคนี้กำลังหันจากการพึ่งพาน้ำมันในอดีตไปสู่เศรษฐกิจที่มีความหลากหลายและดึงดูดการลงทุนมากยิ่งขึ้น

 

อย่างไรก็ตาม ความจำเป็นในการกระจายเศรษฐกิจในขณะนี้ เกิดขึ้นควบคู่ไปกับการเปลี่ยนผ่านไปสู่พลังงานหมุนเวียนและการใช้พลังงานไฟฟ้าอย่างรวดเร็วทั่วโลก ซึ่งกำลังปรับเปลี่ยนโครงสร้างเศรษฐกิจของประเทศที่เคยพึ่งพาเชื้อเพลิงฟอสซิลอย่างมาก

 

น้ำมันและก๊าซ :

 

ประเทศในอ่าวอาหรับกำลังมุ่งมั่นในการกระจายเศรษฐกิจ โดยอุตสาหกรรมนอกภาคเชื้อเพลิงฟอสซิลเติบโตขึ้นร้อยละ 3.7 ในปี 2024

 

ประเทศสมาชิก GCC สนับสนุนการเปลี่ยนผ่านนี้ผ่านโครงการดึงดูดธุรกิจและการลงทุน รวมถึงใบอนุญาตทองคำและวีซ่าพำนักอาศัย

 

การแข่งขันในระดับโลกจะขึ้นอยู่กับแรงจูงใจด้านการลงทุนและโครงสร้างพื้นฐานที่ได้รับการพัฒนา

สภาความร่วมมืออ่าวอาหรับ (GCC) กำลังอยู่ในช่วงเปลี่ยนผ่านครั้งสำคัญ ขณะที่ภูมิภาคนี้กำลังหันเหจากการพึ่งพาน้ำมันในอดีตไปสู่เศรษฐกิจที่มีความหลากหลายและดึงดูดการลงทุนมากยิ่งขึ้น

 

กองทุนการเงินระหว่างประเทศ (IMF) คาดการณ์ว่าเศรษฐกิจของประเทศสมาชิก GCC จะเติบโตเฉลี่ยที่ร้อยละ 3.5 ในปี 2025 และร้อยละ 4.2 ในปี 2026 ซึ่งสูงกว่าค่าเฉลี่ยทั่วโลกที่ร้อยละ 3.3 และสูงกว่าการคาดการณ์อัตราการเติบโตของประเทศพัฒนาแล้ว

 

อย่างไรก็ตาม ความจำเป็นในการกระจายเศรษฐกิจในขณะนี้ เกิดขึ้นควบคู่ไปกับการเปลี่ยนผ่านไปสู่พลังงานหมุนเวียนและการใช้พลังงานไฟฟ้าอย่างรวดเร็วทั่วโลก ซึ่งกำลังปรับเปลี่ยนโครงสร้างเศรษฐกิจของประเทศที่เคยพึ่งพาเชื้อเพลิงฟอสซิลอย่างมาก

 

ธนาคารโลกรายงานว่า ภาคส่วนที่ไม่ใช่น้ำมันเติบโตอย่าง “แข็งแกร่ง” ที่ร้อยละ 3.7 ในปี 2024 และจะยังคงเป็นแรงขับเคลื่อนหลักของการเติบโตทางเศรษฐกิจในภูมิภาค โดยคาดการณ์อัตราการเติบโตอยู่ที่ร้อยละ 3.4 และ 3.5 สำหรับปี 2025 และ 2026 ตามลำดับ ซึ่งเกิดขึ้นท่ามกลางความสนใจที่เพิ่มขึ้นต่อภูมิภาค GCC ทั้งด้านธุรกิจและการท่องเที่ยว

 

ประเทศสมาชิก GCC ได้แก่ บาห์เรน คูเวต โอมาน กาตาร์ ซาอุดีอาระเบีย และสหรัฐอาหรับเอมิเรตส์ (UAE) กำลังปรับตัวอย่างไรกับภูมิทัศน์ใหม่นี้ คำตอบคือผ่านโครงการเชิงกลยุทธ์ โปรแกรมเปลี่ยนผ่าน โครงสร้างพื้นฐานสมัยใหม่ และคุณภาพชีวิตในระดับสูง ซึ่งล้วนดึงดูดการลงทุนจำนวนมาก พร้อมกับดึงดูดและรักษาบุคลากรชั้นนำไว้ เพื่อให้แน่ใจว่าภูมิภาคจะมีอนาคตที่รุ่งเรือง

 

เศรษฐกิจที่หลากหลายมากขึ้น :

 

บาห์เรนเริ่มเปลี่ยนผ่านไปสู่เศรษฐกิจที่หลากหลายในช่วงปลายทศวรรษ 1960 ด้วยการเปิดตัวกลยุทธ์อุตสาหกรรมของตนเอง ส่วนซาอุดีอาระเบียตามมาด้วยการนำแผนกระจายเศรษฐกิจมาใช้ในปี 1970 ประเทศ GCC ทุกประเทศมีคะแนนดัชนีความหลากหลายทางเศรษฐกิจเพิ่มขึ้นในช่วงสองทศวรรษแรกของศตวรรษที่ 21

 

อย่างไรก็ตาม เนื่องจากตลาดน้ำมันกำลังเผชิญกับเหตุการณ์ระดับโลกและความผันผวนของราคา อีกทั้งแนวโน้มพลังงานหมุนเวียนที่บ่งชี้ถึงการลดลงของความต้องการในระยะยาว การกระจายเศรษฐกิจจึงกลายเป็นวาระสำคัญของภูมิภาค ซึ่งเน้นย้ำด้วยความมุ่งมั่นในการดึงดูดการลงทุนและการเติบโตอย่างต่อเนื่องในภาคที่ไม่ใช่น้ำมัน

 

ภาคอุตสาหกรรมที่มีบทบาทสำคัญในการเปลี่ยนผ่านนี้ ได้แก่ บริการทางการเงิน เทคโนโลยี การผลิต และการท่องเที่ยว ประเทศสมาชิก GCC ยังขยายสู่ภาคอุตสาหกรรมเกิดใหม่ผ่าน โครงการ “ทองคำ” ที่ออกแบบมาเพื่อดึงดูดการลงทุน รักษาบุคลากร และยกระดับประเทศให้เป็นผู้นำระดับโลก

 

โครงการ “Golden Licence” ของบาห์เรนได้ดึงดูดการลงทุนไปแล้ว 2.4 พันล้านดอลลาร์ และคาดว่าจะสร้างงานได้ 3,000 ตำแหน่ง ในจำนวนนี้มีบริษัทลูกของสวิตเซอร์แลนด์ที่วางแผนสร้างโรงงานไทเทเนียมมูลค่า 200 ล้านดอลลาร์ เพื่อผลิตโลหะชนิดนี้ปีละ 4,000 ตัน 

 

ซึ่งเป็นการส่งเสริมภาคการผลิตอุตสาหกรรมของบาห์เรนอย่างมาก ความสำเร็จของโครงการนี้ทำให้ประเทศอื่น ๆ เริ่มพิจารณาการออกใบอนุญาต “ทองคำ” สำหรับธุรกิจระดับโลกและโครงการเชิงกลยุทธ์ ดูไบกำลังพิจารณาทางเลือกนี้เพื่อดึงดูดนักลงทุนและธุรกิจมากขึ้น เช่นเดียวกับรัฐบาล UAE โดยรวม

 

ขับเคลื่อนอุตสาหกรรมใหม่ด้วยบุคลากรระดับโลก :

 

หลายประเทศใน GCC มีบุคลากรในประเทศที่มีทักษะสูงอยู่แล้ว ภาคอุตสาหกรรมที่กำลังขยายเหล่านี้จำเป็นต้องขยายกลุ่มบุคลากรให้กว้างขึ้นเพื่อรองรับการเติบโตอย่างรวดเร็ว แล้วจะดึงดูดบุคลากรจากทั่วโลกมายังภูมิภาคได้อย่างไร คำตอบคือ ทำให้การใช้ชีวิตและการทำงานในประเทศใหม่นั้นง่ายขึ้นสำหรับทั้งธุรกิจและบุคคล

 

โครงการ “Golden Residency” ของบาห์เรนมีบทบาทสำคัญในเรื่องนี้ โดยมอบสิทธิพำนักถาวรให้กับนักลงทุนที่เข้าเกณฑ์ บุคคลที่มีความสามารถ และบุคคลอื่น ๆ ซึ่งเป็นการขยายระยะเวลาจากเดิมที่ให้เพียง 2 ปี นอกจากนี้ยังสามารถให้สิทธิพำนักแก่สมาชิกครอบครัวใกล้ชิดด้วย ซึ่งเป็นสิ่งจูงใจสำหรับครอบครัวที่แสวงหาโอกาสในการทำงานและคุณภาพชีวิตที่สูง รวมถึงชุมชนที่ปลอดภัยและเหมาะแก่ครอบครัว

 

โครงการ “Golden Visa” ของ UAE และวีซ่าพำนักระดับพรีเมียมของซาอุดีอาระเบีย หรือที่เรียกว่า “Saudi Green Card” ก็ออกแบบมาเพื่อดึงดูดผู้ประกอบการและมืออาชีพในสาขาต่าง ๆ เช่น การแพทย์ วิทยาศาสตร์ วิศวกรรม และการศึกษา ส่วนโครงการพำนัก 5 ปีของกาตาร์พัฒนาต่อจากโครงการพำนักสำหรับนักลงทุนต่างชาติ 5 ปีที่เปิดตัวเพื่อส่งเสริมเศรษฐกิจในช่วงก่อนฟุตบอลโลก 2022 โอมานเองก็มีโครงการพำนัก 2 โครงการที่มุ่งเป้ากลุ่มนักลงทุนเช่นกัน

 

การเปลี่ยนผ่านสู่ดิจิทัลมีผลกระทบต่อทุกอุตสาหกรรม ซึ่งทำให้การพัฒนาบุคลากรที่พร้อมสำหรับอนาคตเป็นเรื่องสำคัญ การดึงดูดบุคลากรระดับสูงในด้านเหล่านี้ทั่วทั้งภูมิภาค ไม่เพียงจะสร้างมวลรวมของความเชี่ยวชาญและทักษะด้านเทคโนโลยีเท่านั้น แต่ยังช่วยให้อุตสาหกรรมที่ไม่ใช่น้ำมันสามารถยกระดับชื่อเสียงระดับโลกได้อีกด้วย

 

ภูมิทัศน์การลงทุนที่ได้รับการปรับปรุง :

 

การสร้างความสามารถในการแข่งขันในตลาดโลกขึ้นอยู่กับปัจจัยหลายประการ เช่น โครงสร้างพื้นฐาน ระบบขนส่ง และสภาพแวดล้อมทางการเงินและกฎระเบียบ ประเทศ GCC กำลังแก้ไขจุดเหล่านี้เพื่อเร่งการจัดตั้งธุรกิจ จัดสรรพื้นที่สำหรับอุตสาหกรรม และเสนอกรอบกฎหมายที่มีเสถียรภาพ สิ่งเหล่านี้ทำให้ภูมิภาคนี้น่าสนใจสำหรับธุรกิจที่กำลังมองหาการย้ายฐานหรือเปิดศูนย์กลางระดับภูมิภาค

 

ตัวอย่างเช่น ภายใน UAE มีเขตเสรีหลากหลายสาขาถึง 40 แห่ง พื้นที่ที่เอื้อต่อการดำเนินธุรกิจอย่างยิ่ง นักลงทุนต่างชาติสามารถถือครองกิจการได้ 100% เข้าถึงกระบวนการจัดตั้งบริษัทที่เรียบง่าย และได้รับสิทธิยกเว้นภาษีและภาษีนำเข้าทั้งหมด โอมานและกาตาร์ก็มีเขตเสรีที่ตั้งอยู่ในทำเลยุทธศาสตร์ พร้อมเข้าถึงเส้นทางการค้าและการขนส่งเช่นกัน

 

บาห์เรนเป็นหนึ่งในประเทศที่มีระบบเศรษฐกิจเปิดมากที่สุดใน GCC โดยทั้งประเทศถือเป็นเขตเสรี เสริมด้วยพื้นที่อุตสาหกรรมที่มีโครงสร้างพื้นฐานคุณภาพสูง สิ่งจูงใจเพิ่มเติม และเข้าถึงจุดผ่านแดนได้ง่าย

 

อุตสาหกรรมที่โดดเด่นได้แก่ Bahrain Logistics Zone, Express Cargo Village ที่สนามบินนานาชาติบาห์เรน (BIA) และ Bahrain International Investment Park ซึ่งดึงดูดการลงทุนจากต่างประเทศถึงประมาณ 80% นอกจากนี้ บาห์เรนยังมีข้อเสนอทางภาษีที่น่าสนใจ ภาษีนำเข้าในระดับต่ำ และอนุญาตให้ถือครองกิจการโดยต่างชาติได้ 100% ในกิจกรรมทางธุรกิจส่วนใหญ่

 

ในส่วนของแผน Vision 2030 เพื่อเพิ่มขีดความสามารถในการแข่งขันระดับโลก ซาอุดีอาระเบียได้ตรากฎหมายเพื่อดึงดูดการลงทุนใหม่ โดยมอบสิทธิและการคุ้มครองหลายประการแก่ผู้ลงทุนทั้งในและต่างประเทศ เพื่อส่งเสริมการแข่งขันที่เป็นธรรม

 

กรอบการลงทุนแบบบูรณาการนี้ พร้อมขั้นตอนที่เรียบง่ายและโปร่งใส จะช่วยให้ง่ายต่อการลงทุนในราชอาณาจักร โครงการสำคัญที่สนับสนุนวิสัยทัศน์นี้ ได้แก่ การพัฒนาเมืองพลังงานหมุนเวียน NEOM ซึ่งเป็นศูนย์กลางด้านนวัตกรรมและเทคโนโลยีริมทะเลแดง และเป็นจุดหมายปลายทางที่ดึงดูดทั้งธุรกิจและนักท่องเที่ยว

 

ที่มา ฐานเศรษฐกิจ

วันที่ 27 พฤษภาคม 2568